'Buitengewoon’ is het thema voor de Week van Gebed voor de eenheid van de christenen in 2020. De jaarlijkse Week van Gebed vindt plaats van 19 tot en met 26 januari. Het materiaal voor 2020 is voorbereid door de kerken in Malta. 'Het thema 'Buitengewoon' ligt dicht bij de bevolking van Malta. In het Bijbelboek Handelingen (Handelingen 28) lezen we dat Paulus en zijn reisgenoten schipbreuk lijden op het eiland. Daar worden zij met buitengewone vriendelijkheid opgevangen. Deze gebeurtenis markeert het moment waarop het evangelie het eiland bereikt. Dat wordt door de bevolking nog ieder jaar gevierd. In de komende gebedsweek worden wij daarin meegenomen', aldus Christien Crouwel. Lees meer. Het materiaal komt eind augustus/begin september beschikbaar. Nadere informatie volgt op een later tijdstip. 

In de Utrechtse Geertekerk werd op vr 17 jan.de gebruikelijke nieuwjaars bijeenkomst gehouden. Thema was: "Op zoek naar een geloofwaardige identiteit". De volledige tekst vind je op de splinternieuwe en dus nog betere site van de Raad van Kerken. De moeite van het lezen waard. Op mij maakte de tekst van de islamitische columnist grote indruk omdat hij heel helder aangaf hoe onbekend velen van ons zijn wat nieuwe Nederlanders ervaren. Met de hulp van een bevriend predikant heeft hij kerkelijk Nederland bezocht. Terugblikkend zei hij aan het eind:

"Ik kan misschien wel met recht zeggen dat tijdens mijn reis de gereformeerden het meest oprecht in hun religieuze uiting bleken te zijn. Ik heb namelijk ook christenen ontmoet die met een flinke hap meel in hun mond spraken als het ging over mij als moslim, of de joden als ‘verbonden volk’. Bij die Gereformeerde Gemeente in Dordrecht was er sprake van een eerlijke dialoog. Het was natuurlijk pijnlijk en schurend, maar ik snap nu waar de SGP vandaan komt. Ik snap de ChristenUnie, ik snap waarom de EO steeds van die eenzijdige programma’s maakt over de islam. Ik snap nu wat verlossing voor deze mensen betekent. Ik begrijp waarom - sommige - christenen niets moeten hebben van joden. Laat staan van moslims. Maar ik ontmoette ook zoveel prachtige christenen. Mensen die een en al liefde waren, begrip en hulp aanboden om de samenleving op welke manier dan ook aangenaam te maken, in naam van Jezus.  Aan het einde van mijn reis vroeg Herman Koetsveld mij: Wat heb jij nu geleerd van jouw reis? Ik antwoordde: ik zal nooit meer spreken over hét christendom. Ik heb teveel varianten gezien van jouw geloof, zei ik. En jij? Niet toevallig bleek ds. Koetsveld dezelfde conclusie getrokken te hebben: hij zou niet meer kúnnen spreken over ‘de islam’, want hij had teveel varianten gezien, van een Turkse Diyanet moskee tot Ahmadiyya moslims, van Soefi jongeren tot LHBT moslims.  

Op de dag dat 70 jaar geleden in Amsterdam de Wereldraad der Kerken werd opgericht - 23 augustus - werd bekend gemaakt dat in 2021 de elfde Assemblee zal plaats vinden. Dat is voor de eerste keer in Europa. De eer valt Karlsruhe ten deel. 

Ik heb als observator van de Katholieke Kerk mogen deelnemen in Busan (Zuid - Korea) aan de tiende assemblee. In 2013. Ik heb daar veel geleerd en beleefd.

Over de Wereldraad vind je  bondige informatie in Wikipedia. nl.m.wikipedia.org en natuurlijk ook op de site van de wereldraad: www.oikoumene.org 

Luther wilde geen nieuwe kerk stichten, hij was uit  op het herstel van de ene heilige katholieke en apostolische kerk van Christus. Hij was niet ‘protestant’, of evangelisch, hij wilde katholiek zijn in de brede zin van het woord. De protestantse Lutherkenner Joop Boendermaker noemt Luther dan ook ‘een katholiek hervormer’. En kardinaal Walter Kasper schrijft: ‘Luther dacht er niet aan om de stichter van een aparte hervormde kerk te worden. Zijn doel was de vernieuwing van de katholieke kerk, dat wil zeggen van het hele christendom, vanuit het evangelie’.  

Doel van de forumdag op 25 nov.2017 in het Rijksmuseum Catharijneconvent was dan ook: de Heimholung van Luther in de una sancta catholica – aan de confessioneel gebonden protestantse of rooms-katholieke Lutherbeelden voorbij.  De uitdrukking Heimholung is ontleend aan Schalom ben Chorin en andere Joodse denkers, die spraken over die Heimholung Jesu ins Judentum De analogie is duidelijk: zoals Jezus bevrijd moest worden uit de traditionele christelijke denkkaders, zo moet Luther bevrijd worden uit de confessioneel geijkte (protestantse en rooms-katholieke) denkkaders, om ‘thuis' te komen waar hij thuis hoort: in de ene heilige katholieke kerk van Christus, die we belijden in het credo. Meer info http://forumkatholiciteit.nl/

Oecumenelezing 2019

Op vrijdag 18 januari 2019 hield in de Geertekerk van Utrecht Prof. dr. Frits de Lange de Oecumenelezing over het thema pelgrimage.

Als de tekst beschikbaar komt wordt er hier naar verwezen

Eenheid van protestanten en katholieken is al realiteit
Volgens kardinaal Reinhard Marx beseffen katholieken en protestanten onvoldoende hoeveel vooruitgang de oecumenisch dialoog al heeft geboekt. De eenheid van katholieken en protestanten is vandaag, vijfhonderd jaar na het begin van de Reformatie, nu al een realiteit en niet louter fantasie. Dat verklaarde kardinaal Reinhard Marx, de voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie en voorzitter van de Commissie van Bisschoppenconferentie van de Europese Unie (COMECE), op een oecumenische vesperdienst op Pinksterzondag 2017 in München. Kardinaal Marx: Theologisch moeten beide Kerken ervoor zorgen dat die eenheid in al haar facetten en met de steun van iedereen vorm kan krijgen. Onze onderlinge verschillen mogen ons niet scheiden, maar zij moeten ons verrijken.

Springprocessie

Ook dinsdagmorgen na Pinksteren, tijdens de Springprocessie in Echternach (Luxemburg), heeft de Duitse kardinaal de christenen opgeroepen tot eenheid. In aanwezigheid van duizenden pelgrims uit Luxemburg en de buurlanden drukte hij de christenen op het hart om midden in een wereld van geweld en terreur aan alle mensen het Evangelie van vrede, verzoening en openheid te prediken.

Pastoresbericht 3. Vasten 2018.

Pastoresbericht 2. Nieuwjaar 2018

Pastoresbericht 1. Advent  2017

In de kerkdienst bij gelegenheid van 500 jaar Reformatie in de Dom in Utrecht veel aandacht voor de gezamenlijke roeping van protestanten en katholieken in onze samenleving. De tekst hiervoor werd aangereikt door de gezamenlijke werkgroep, ingesteld door het Moderamen van de Protestantse Kerk en de Bisschoppenconferentie. Hieronder publiceren we volledige verklaring. Een eerdere verklaring van de werkgroep ging over het belang van de eenheid van de Kerk en werd uitgebracht bij de oecumenische ontmoeting op 18 maart jl. in Nieuwkuijk 

Onze roeping

Onze eerste apostel

Ooit kwam een man naar Nederland. Hij heette Willibrord. Je ziet deze Willibrord vandaag nog in steen op een paard zitten op het Jansplein in Utrecht. Vanuit het verre Ierland trok hij rond 700 naar onze streken en voelde zich geroepen om hier het woord van God te verkondigen. Vanaf die tijd hebben er mensen in ons land naar dat woord geluisterd en dat als goed nieuws, als ‘evangelie’ aanvaard.

Het evangelie

Na meer dan 13 eeuwen wordt dat goede nieuws nog steeds verkondigd. De tijden zijn veranderd en wij mensen ook. Toch raakt het woord van God ook nu nog steeds mensen. Dat komt omdat het niet een lesje is dat ons van buiten wordt opgelegd. Het evangelie roept iets wakker wat in elke mens ligt. God heeft ons gemaakt. Hij is niet ver van ons vandaan. Het evangelie vertelt dat deze God veel dichter bij is gekomen dan we voor mogelijk houden. Hij verbond zich met Israël en werd vlees en bloed in Jezus Christus. Het evangelie vertelt over deze Jezus, die mensen heeft omarmd en kinderen heeft gezegend. Nooit heeft hij geweld gebruikt. Integendeel, hij was zelfs bereid zijn leven weg te schenken en de dood in te gaan. Dit offer van liefde is sterker dan de dood. Jezus is opgestaan en leeft bij God. Hij leeft door zijn Geest ook in mensen van nu en verspreidt hoop in de harten van mensen.   

De kerk

Willibrord was onze eerste apostel. Hij is de man op het paard. Het is opvallend dat deze man een kerkje in zijn hand houdt. Dat is niet toevallig. Door de verkondiging van het woord van God  is in ons land een kerk ontstaan. Een kerk is een gemeenschap van mensen die in Christus geloven en die het geloof met elkaar delen. In al die eeuwen hebben mensen  in de kerk een huis gevonden voor de ziel. Zij wisten zich onderdeel van een ‘levend lichaam’. Ze leerden dat je niet alleen voor jezelf leeft maar vanuit Christus voor anderen. Velen hebben dat gedaan, met vallen en opstaan. Dat heeft veel betekend voor ons land.   

Verdeeldheid en eenheid

De christenheid in ons land is verdeeld geraakt. Dat heeft te maken met wat er zich 500 jaar geleden in Europa afspeelde rond Maarten Luther en andere reformatoren. De Reformatie die met Luther begon, wilde terug naar het evangelie waarin zij benadrukken, dat we alleen gered worden door de liefde van God. Door actie en reactie kwam het uiteindelijk tot een breuk in het westerse christendom. Zo kwamen christenen tegenover elkaar te staan en hebben ze elkaar wederzijds verketterd. Daardoor is de toegang tot het evangelie en tot God zelf voor veel mensen versperd. Dat is beschamend geweest.

Gelukkig hebben we inmiddels ontdekt dat we het belangrijkste met elkaar delen: het geloof in God als Vader, Zoon en Geest. Door dit gedeelde geloof is er eenheid. We zijn ervan overtuigd dat, wanneer we groeien in het geloof in Christus, die eenheid steeds dieper zal worden. We zien uit naar de dag dat we een verenigde kerk zullen zijn.

Onze roeping

Als rooms katholieken en protestanten willen we samen getuige zijn van God. Het evangelie is springlevend en even goed bestemd voor mensen van vandaag als voor die van gisteren.

We realiseren ons dat de kerk naar de marge is verschoven en voor velen op afstand is komen te staan. Maar juist vanuit de marge wint de stem van de kerk aan vrijmoedigheid om te zeggen waar het op aan komt. De kerk is ‘van alle tijden’. Het is een geloofsgemeenschap van verbondenheid met God en met elkaar. Het is een plaats voor geloof, hoop en liefde. Daarom nodigen we onze tijdgenoten uit om toe te treden tot de kerk en te leven vanuit de vreugde van het evangelie. Want we zijn ervan overtuigd dat in de Bijbel een boodschap te vinden is voor mensen van alle tijden.

Als christenen weten we van het goede, het ware en het schone in onze cultuur. Er is veel om dankbaar voor te zijn en veel om ons voor in te zetten. Het evangelie roept ons om Jezus Christus in barmhartige liefde na te volgen..  Dat doen we waar mogelijk met anderen. Met bondgenoten streven we naar heelheid van de schepping, rechtvaardigheid en vrede. 

Rome Reformatie Beraad 500 jaar Reformatie 31 oktober 2017

Joint Statement by the Lutheran World Federation
and the Pontifical Council for Promoting Christian Unity on the conclusion of the year of the common commemoration of the Reformation, 31st October 2017

On 31st of October 2017, the final day of the year of the common ecumenical Commemoration of the Reformation, we are very thankful for the spiritual and theological gifts received through the Reformation, a commemoration that we have shared together and with our ecumenical partners globally. Likewise, we begged forgiveness for our failures and for the ways in which Christians have wounded the Body of the Lord and offended each other during the five hundred years since the beginning of the Reformation until today.

We, Lutherans and Catholics, are profoundly grateful for the ecumenical journey that we have travelledtogether during the last fifty years. This pilgrimage, sustained by our common prayer, worship and ecumenical dialogue, has resulted in the removal of prejudices, the increase of mutual understanding and the identification of decisive theological agreements. In the face of so many blessings along the way, we raise our hearts in praise of the Triune God for the mercy we receive.

On this day we look back on a year of remarkable ecumenical events, beginning on 31st October 2016 with the joint Lutheran - Catholic common prayer in Lund, Sweden, in the presence of our ecumenical partners. While leading that service, Pope Francis andBishop Munib A. Younan, then President of the Lutheran World Federation, signed a joint statement with the commitment to continue the ecumenical journey together towards the unity that Christ prayed for (cf. John 17:21). On the same day, our joint service to those in need of our help and solidarity has also been strengthened by a letter of intent between Caritas Internationalis and the Lutheran World Federation World Service.

Pope Francis and President Younan stated together: “Many members of our communities yearn to receive the Eucharist at one table, as the concrete expression of full unity. We experience the pain of those who share their whole lives, but cannot share God’s redeeming presence at the Eucharistic table. We acknowledge our joint pastoral responsibility to respond to the spiritual thirst and hunger of our people to be one in Christ. We long for this wound in the Body of Christ to be healed. This is the goal of our ecumenical endeavours, which we wish to advance, also by renewing our commitment to theological dialogue.”

Among the blessings of this year of Commemoration is the fact that for the first time Lutherans and Catholics have seen the Reformation from an ecumenical perspective. This has allowed new insight into the events of the sixteenth century which led to our separation. We recognize that while the past cannot be changed, its influence upon us today can be transformed to become a stimulus for growing communion, and a sign of hope for the world to overcome division and fragmentation. Again, it has become clear that what we have in common is far more than that which still divides us.

We rejoice that the Joint Declaration on the Doctrine of Justification, solemnly signed by the Lutheran World Federation and the Roman Catholic Church in 1999, has also been signed by the World Methodist Council in 2006 and, during this Commemoration Year of the Reformation, by the World Communion of Reformed Churches.On this very day it is being welcomed and received by the Anglican Communion at a solemn ceremony in Westminster Abbey.On this basis ourChristian communions can build an ever closer bond of spiritual consensus and common witness in the service of the Gospel.

We acknowledge with appreciation the many events of common prayer and worship that Lutherans and Catholics have held together with their ecumenical partners in different parts of the world, as well as the theological encounters and the significant publications that have given substance to this year of Commemoration.

Looking forward, we commit ourselves to continue our journey together, guided by God's Spirit, towards the greater unity according to the will of our Lord Jesus Christ. With God’s help we intend to discern in a prayerful manner our understanding on Church, Eucharist and Ministry, seeking a substantial consensus so as to overcome remaining differences between us. With deep joy and gratitude we trust “that He who has begun a good work in [us] will complete it until the day of Jesus Christ” (Phil 1:6).

SYNODALITY AND PRIMACY DURING THE FIRST MILLENNIUM: TOWARDS A COMMON UNDERSTANDING IN SERVICE TO THE UNITY OF THE CHURCH

Joint International Commission for Theological Dialogue between the Roman Catholic Church and the Orthodox Church. Lees HIER de Engelse tekst!   

De jonge Luther

Dat katholieken en lutheranen elkaar zo sterk genaderd zijn, dat in documenten is vastgelegd dat de leer over de rechtvaardiging voor beide kerken geen breekpunt meer is, zal Luther zich niet hebben kunnen voorstellen. Ook niet dat het vijfde eeuwfeest gezamenlijk gevierd wordt en de paus naar Zweden ging voor de opeing. Dat het Vaticaan ook een herdenkingspostzegel uitgeeft kon hij zich al helemaal niet voorstellen omdat er in zijn tijd geen postzegels bestonden. 

Momenteel houden protestanten in ons land een soort estafette op. Daarop is per provincie te zien is hoe de reformatie herdacht wordt. Ook op de site van de katholieke vereniging voor Oecumene kunt u enkele tientallen artikelen van katholiek en protestant over de herdenking en de viering lezen. Ze laten zien hoe sterk het verlangen naar eenheid gegroeid is.

Volg op Facebook de Estafette "Reformatiejaar 2017"

HET PANORTHODOX CONCILIE, een terugblik, overgenomen uit Pokrof

Logo van het Panorthodox Concilie

Wist u dat het november nummer (2016) van het altijd weer lezenswaardige blad POKROF  een aantal zeer informatieve artikelen bevat over het Panorthodoxe Concilie dat in 2016 in juni op Kreta gehouden is.

Van verschillende kanten wordt er verslag van gedaan. Zijne Emintentie Metropoliet Kallistos uit Oxford, lid van de delegatie van de Oecumenische Patriarch geeft zijn indrukken in een interview. Hij had zo zijn twijfels bij de voorbereiding, maar is bijzonder blij met het resultaat, dat perspectief biedt voor de toekomst. Ook de oud-katholieke aartsbisschop Joris Vercammen geeft als waarnemer zijn indrukken weer in een artikel. Prof.Herman Teule (KU van Leuven) schrijft over de voorbereiding, de thema's, en het representatief karakter. Het blad Pokrof besteedt aandacht aan "oosterse christenen, kerken en culturen". Dat bepaalt de veelzijdigheid van het blad, dat 5 keer per jaar verschijnt (jaargang 63!). Abonnementsprijs euro; 20,00 per jaar. Meer info vindt u via oecumene.nl"In de overtuiging dat iedere christelijke spiritualiteit oecumenisch moet zijn wordt op deze site ook aandacht besteed aan het Panorthodox Concilie. Een terugblik odoxe hiërarchen uit de hele wereld bij elkaar waren. Er is meer dan een eeuw aan gewerkt en het was inderdaad een historisch gebeuren. Maar wat heeft het bewerkstelligd? Zijne Eminentie Metropoliet Kallistos (Ware) van Diokleia -- vermaard theoloog, gevestigd in Oxford, Engeland  was op het concilie als lid van de delegatie van de Oecumenische Patriarch. Metropoliet Kallistos deelde een paar van zijn inzichten over de bijeenkomst en de volgende stappen naar meer eenheid in de Orthodoxie en in de wereld. Uit het interview:

Our Sunday Visitor (OSV): Uwe Eminentie, op welke manier was het Heilige en Grote Concilie een succes? Metropoliet Kallistos: "De eerste en belangrijkste reden is simpelweg dat het er was: dat zeg ik omdat er in de recente geschiedenis van de Orthodoxe Kerk geen enkel concilie van dit soort geweest is. Sommige mensen zouden zeggen dat dit de eerste keer is sinds het zevende oecumenische concilie (tweede concilie van Nicea, in 787) dat er een bijeenkomst van dit kaliber heeft plaatsgehad. Het was dus een grote stap vooruit dat het Grote en Heilige Concilie na een lange voorbereiding eindelijk bijeen is gekomen. Maar daar moeten we tegen afzetten dat niet alle 14 orthodoxe kerken afgevaardigden hebben gestuurd: het patriarchaat van Antiochië, de Kerk van Bulgarije, de Kerk van Georgie, en het meest veelzeggend, de Kerk van Rusland ontbrak. We kunnen dus niet echt zeggen dat deze bijeenkomst panorthodox was. Sommige mensen zeiden, en die overtuiging heb ik zelf ook gehad, dat het hele evenement uitgesteld zou moeten worden als die vier Kerken niet zouden komen, en vooral als de Russen niet zouden komen. Maar de Oecumenische Patriarch was het daar niet mee eens. Hij had het gevoel dat uitstel na alle voorbereiding een heel negatief gebaar zou zijn en dat het concilie beslist door moest gaan. En achteraf ben ik er zeker van dat hij gelijk had. lk hoop dat dit de eerste van een serie van ontmoetingen zal zijn. We kunnen niet verwachten dat de Orthodoxe Kerk in 10 dagen al haar problemen oplost, en ik hoop dus dat er geregelde bijeenkomsten van het Heilige en Grote Concilie kunnen zijn, misschien elke drie jaar, misschien elke zeven jaar... We moeten het niet beschouwen als een op zichzelf staande gebeurtenis, maar als een proces.

OSV: Zijn er veranderingen aangebracht in de voorbereidende documenten op het concilie die een praktische bijdrage zouden leveren aan het geloofsleven van orthodoxe christenen?   

K: "ln beperkte mate, ja. lk zeg beperkt, want wat ons gevraagd werd te doen was voorbereidende documenten ratificeren, en ik en veel anderen waren niet erg tevreden met deze voorbereidende documenten. Maar er was op het concilie niet echt een gelegenheid om die uitgebreid te herschrijven. En daarom, ja, zijn er veranderingen aangebracht. lk denk niet dat die altijd heel significant waren. Om een verandering te noemen die volgens mij belangrijk was: in het voorbereidende document over het huwelijk werd de kwestie van gemengde huwelijken' [een huwelijk tussen een orthodoxe en een niet-orthodoxe christen] genoemd, en er was vermeld dat in een gemengd huwelijk de kinderen altijd orthodox moeten worden opgevoed. Die bepaling is geschrapt, en ik denk dat het verstandig is om te zeggen dat we dat uiteindelijk moeten overlaten aan het geweten en de beslissing van de ouders in plaats van eisen te stellen voordat mensen getrouwd zijn.

OSV: Kunt u een paar hoogtepunten noemen?

K: "De twee belangrijkste documenten die het concilie heeft besproken gingen over respectievelijk de verhouding van de Orthodoxe Kerk tot de andere en de diaspora – de positie van orthodoxen die buiten de traditioneel orthodoxe landen wonen. Het document over de verhouding tot de andere kerken begint met een heel compromisloze verklaring dat de Orthodoxe Kerk de enige ware katholieke apostolische kerk is. Nu zouden katholieken natuurlijk hetzelfde zeggen, maar zij hebben het aangepast door te zeggen dat de enige heilige katholieke kerk "bestaat in de hedendaagse Rooms-Katholieke Kerk (2e Vaticaans Concilie, Lumen gentium, no.8). Wij zeggen niet "bestaat in", maar die uitspraak konden we verwachten. Het document over verhoudingen tot andere kerken vermeldt wel in positieve termen de verschillende dialogen die aan de gang zijn. Vooral de bilaterale dialoog tussen de orthodoxen en de katholieken, dat is wel de belangrijkste, maar we hebben een aantal andere bilaterale dialogen. Ondanks die positieve uitspraken in het document namen sommige orthodoxen een heel starre positie in. De Kerk van Griekenland stelde voor dat we niet-orthodoxe groeperingen geen kerken maar gemeenschappen moesten noemen. Dat werd verworpen, omdat wil zeiden dat we al heel lang de Rooms-Katholieke Kerk, de Anglicaanse Kerk en andere groeperingen kerken noemen. Weigeren die ‘kerken te noemen zou een heel negatieve stap zijn

OSV: Hoe denkt u dat het document over relaties van de orthodoxen met andere christenen bij Moskou zal vallen? Zullen ze het aanvaarden, gezien hun reactie op de verklaring van Ravenna in 2007 van de katholiek-orthodoxe dialoog over het pauselijk primaat?

K: "Dat is paradoxaal. Laten we ons herinneren dat rond het jaar 1970 de Russische kerk zelfs een verklaring uitbracht dat katholieken die tot de orthodoxe sacramenten naderden niet geweigerd moesten worden. Maar daar is een pastorale reden voor. In het centrale deel van de Sovjet-Unie waren in die tijd maar vier katholieke kerken open: in Moskou, Sint-Petersburg, Kiev en Odessa. Zoveel katholieken woonden duizenden mijlen verwijderd van een open Katholieke Kerk en zouden bijna nooit de kans hebben de Communie te ontvangen, en de Russische Kerk zei dat ze in dat geval niet geweigerd moesten worden.

Andere kerken, zoals de Kerk van Griekenland. verbieden dat, maar zij stonden niet voor het- zelfde pastorale probleem. Er is een tijd geweest dat de Kerk van Rusland het meest open stond naar de Katholieke Kerk. Dat is helaas veranderd. lk denk dat de Russen, die niet op deze bijeenkomst op Kreta zijn, hetzelfde zullen doen als met de verklaring van Ravenna waar zij niet aanwezig waren: ze zullen zeggen dat ze ons besluit niet aanvaarden. Dat betekent dat we nog een Heilig en Groot Concilie moeten houden om daarover een besluit te nemen. We moeten het maar afwachten.' 

OSV: Hoe hebben de deelnemers aan het concilie gereageerd op de ontmoeting van Paus Franciscus en Patriarch Kirill? Had die ontmoeting enige invloed op het feit dat Moskou besloten heeft niet aanwezig te zijn?

K: "Nee, ik denk niet dat dat een direct verband heeft, en er is niet veel gezegd over deze ontmoeting van de Paus en Patriarch Kirill. lk denk wel dat dit heel significant was: in het verleden heeft de Russische Kerk telkens wanneer de Paus Rusland wilde bezoeken gezegd "Nee, dit is niet het juiste moment". Dit zou de deur kunnen openen voor verdere ontmoetingen, en ik zie dat als een heel belangrijke gelegenheid. Wat volgens mij het probleem is heeft niet direct met de Katholieke Kerk te maken. Het is de rivaliteit tussen Constantinopel en Rusland, en vooral de bedenkingen die de Russen hebben tegen de aanspraak die de Patriarch van Constantinopel heeft op de eerste plaats in de Orthodoxe Kerk. Zij willen zijn primaatschap inperken. Ik hoop dat het mogelijk zal zijn om in de niet al te verre toekomst nog een Heilig en Groot Concilie te houden en dan ook de Russen te bewegen te komen.

OSV: Hoe is de situatie nu wat betreft stappen als vervolg op dit concilie? 

K: "lk denk niet dat we een speciale plancommissie hebben ingesteld; dat moet in onderhandeling met de Russen gebeuren. Het is wel duidelijk dat we zo'n commissie nodig hebben, omdat we moeten overwegen hoe ver we de praktische punten in de verschillende verklaringen hebben toegepast. Andere dingen die we deze keer niet besproken hebben, waar we over moeten praten... in het bijzonder zou ik graag verder willen gaan over de vraag van de verhouding met niet-orthodoxe christenen. 

OSV: Hoe zouden deze gesprekken beginnen? Zou Constantinopel het initiatief nemen?

K: "Volgens mij zou het vereist zijn dat Constantinopel het initiatief neemt en [tegen Rusland] zegt: 'Dit is wat we op Kreta zijn overeengekomen, zijn jullie het ermee eens? En zo niet, zouden jullie op een volgende bijeenkomst willen komen zodat we het kunnen bespreken?' Maar ik denk dat het gevaar is dat de Russen dan met hun eigen verklaring zouden komen waar iets anders in staat

OSV: Dus het kan een lang proces worden?

K: "Ja, dat kan. Maar het kan ook dat ze aan- dringen op een bijeenkomst over drie jaar of zo. En misschien zal de Kerk van Roemenië daar een belangrijke rol spelen. De Kerk van Roemeniël; kiest geen partij in enig conflict tussen Constantinopel en Moskou. En we moeten bedenken dat de Kerk van Roemenië na Rusland de grootste orthodoxe kerk is. lk denk zelfs dat als we Oekkraine niet meetellen, de Kerk van Roemenië groter is dan het patriarchaat Moskou in Rusland zelf. De Roemenen zouden dus een belangrijke bemiddelende rol kunnen spelen ... ze hebben zelfs gesuggereerd dat het volgende Heilige en Grote Concilie in Roemenië zelf zou kunnen zijn. En het is belangrijk om zo'n uitnodiging te hebben, omdat concilies van dit soort heel duur zijn. Maar de Kerk van Roemenië zou het kunnen opbrengen om ll dagen lang voor 350 hongerige bisschoppen te zorgend Aan de andere kant, het Tweede Vaticaans Concilie duurde 4 jaar, telkens een paar maanden lang. Dus we kunnen niet verwachten dat we alles in 11 dagen kunnen bespreken en besluiten.

OSV: Was er iets dat u als deelnemer aan het concilie heeft opgemerkt dat beter zou kunnen in de organisatie?

K: "Volgens mij functioneerde het concilie in principe heel efficiënt. De Oecumenische Patriarch zat alle vergaderingen voor, er was geen wisselend voorzitterschap, en het was duidelijk dat hij alles strikt in de hand wilde houden. Wie wilde spreken kreeg de kans, behalve als er geen tijd meer was, wat meer dan eens gebeurde. Niemand mocht langer dan 10 minuten spreken. lk denk dat ze 5 minuten hadden moeten zeggen om meer mensen hun mening te laten geven. De vergaderingen waren ordelijk, de patriarch had alles in de hand. Alleen bij een gelegenheid was een Griekse bisschop zo lang van stof dat hij de 10 minuten had opgebruikt en de Oecumenische Patriarch als voorzitter hem vroeg te gaan zitten. Dat wilde hij niet en ging door met schreeuwen totdat de stemming in de vergadering zo hoog was opgelopen dat hij door kreeg dat hij daar geen vrienden mee maakte. Het was wel een nadeel dat we allemaal in verschillende hotels logeerden zodat het heel moeilijk was om mensen te ontmoeten. lk had het gevoel dat we niet zo veel informeel met elkaar konden praten als ik gehoopt had.Een ander punt was dat de niet-orthodoxe waarnemers, met Kardinaal [Kurt] Koch (voorzitter van de Pauselijke Raad ter Bevordering van de Eenheid van de Christenen), alleen de openings- en slotsessies mochten bijwonen. Dat vond ik jammer. Op Vaticanum ll waren de niet-katholieke waarnemers bij alle sessies aanwezig. Ze konden natuurlijk niet spreken of stemmen, maar ze waren erbij. We hadden de waarnemers bij ons meegenomen op culturele uitstapjes om monumenten op Kreta te bezoeken. Daar waren ze niet voor gekomen, en ik denk dat ze begrijpelijkerwijs nogal teleurgesteld waren. We hadden volgens mij niet zo gesloten moeten zijn.

OSV: Verscheidene deelnemers zeiden dat de Heilige Geest op het concilie aanwezig was. Dat brengt de mogelijkheid van verrassingen mee. Heeft u de aanwezigheid van de Geest gevoeld of bent U ergens door verrast?

K: "lk denk niet dat er verrassingen waren omdat uiteindelijk alle voorbereidende documenten met slechts kleine wijzigingen zijn aan- genomen. Dus ik ben nergens door verrast. lk was eerlijk gezegd teleurgesteld in het niveau van de discussies. Veel bijdragen waren volgens mil niet relevant en hadden beter achterwege kunnen blijven. Mijn gevoel was: kunnen we het na al deze jaren van verwijdering niet beter doen? lk denk ook dat veel mensen net zo teleurgesteld waren door de voorbereidende documenten. Maar inderdaad, de Heilige Geest bracht ons wel bij elkaar. lk ben bang dat ook een aantal minder heilige geesten in het concilie aan het werk waren. Maar de Orthodoxie lijdt al eeuwen onder nationalistische en etnische spanningen, en die waren niet zo duidelijk aanwezig als ze hadden kunnen zijn.

Deze bijdrage is eerder gepubliceerd in:Nieuwsbrief (19de jaargang, nr 5, sept./okt. 2016) van de Orthodoxe Parochie H.H. Eersttronende Apostelen Petrus en Paulus, Deventerben is een Bewerking van een interview van het Amerikaanse katholieke blad Our Sunday Visitor