Rijksmuseum Catharijneconvent.  

Activiteiten Rond de Tentoonstelling  Maria (wijzigingen voorbehouden)

Opening 10 februari 2017 

Reeks: Maria in de hedendaagse kunst: in gesprek met de kunstenaar   

Irene gaat in gesprek met, start 14 uur

• Dinsdag 14 maart: Hans van Houwelingen
• Dinsdag 28 maart: Marc Mulders
• Dinsdag 4 april: Klaas Kloosterboer
• Dinsdag 18 april: Elisabeth Stienstra

 Serie met het Literatuurhuis (start 14.00 uur)

• Zondag 19 maart:
• Zondag 9 april
• Zondag 30 april:
• Zondag 21 mei:

 Serie met de TST Fakulteit Katholieke Theologie

 21 maart 2017. Drs. Marieke Maes Wat is er tussen mij en U? Maria in Bijbelse verhalen.

In verschillende Bijbelverhalen speelt Maria een rol. Een hoofdrol soms. Veel kunst over Maria verbeeldt haar rol in die Bijbelverhalen: als jonge moeder in de kerststal, als bezorgde moeder als de 12-jarige Jezus wegglipt om in de Tempel Schriftgeleerden te onderrichten, als treurende en rouwende moeder. Wat is het verhaal wat daar verteld wordt? Wat zegt ons dat? Marieke Maes is docent Wijsbegeerte en Nieuwe Testament aan de Fontys Hogeschool Levensbeschouwing en Theologie

 11 april 2017. Prof. dr. Marcel Sarot, Maria in de Apocriefe boeken.

De bekendste verhalen over Maria worden verteld in de vier evangelies. Maar er zijn meer vroeg-christelijke boeken die over Maria verhalen. Deze zogeheten Aprocriefe evangelies bewaren oude tradities over Maria. Over haar jeugd bijvoorbeeld of over haar rol in de opvoeding van het kind Jezus en over haar dood – en wat daarna gebeurde. De apocriefe verhalen geven een verrassende kijk op Maria. Soms om je alleen maar over te verwonderen, maar soms blijken ze bron te zijn van hoe wij Maria kennen uit de kunst en overlevering.

Marcel Sarot is decaan van de Tilburg School of Catholic Theology en hoogleraar Fundamentele Theologie aan de Tilburg School of Catholic Theology (TST).

16 mei 2017. Hendro Munsterman MA, Maria tussen katholiek en protestant.
Luther schreef een prachtig commentaar op het Magnificat. Maar protestanten gooiden daarna Maria, ook de bijbelse, veelal met het badwater weg. En de katholieke kerk kondigde eenzijdig nieuwe mariale dogma's af. Ondertussen spreken steeds meer protestanten over Maria, gaan zelfs naar Lourdes of bidden tot haar. Op het officiële kerkelijk niveau worden er inhoudelijk stappen gezet. De oecumenische dialoog over Maria boekt prachtige resultaten. Hoe katholiek is Maria dan eigenlijk nog? Kijken protestanten anders naar Maria? Verrijkt het oecumenische gesprek het traditioneel katholieke beeld van Maria?

Hendro Munsterman is theoloog, religie-journalist voor het Nederlands Dagblad en post doc aan de TST.

 Lezingen  (start 14.00 uur)

donderdag 23 februari. Paul Bröker, over de maagdelijkheid van Maria

In het jaar 649 werd tijdens het Concilie van Lateranen de eeuwigdurende maagdelijkheid van Maria vastgelegd. Tot op heden onderschrijft de Kerk de gedachte dat Jezus alleen door de kracht van de heilige Geest in de schoot van de maagd Maria ontvangen is, waarmee zij ook de lichamelijk cosequentie hiervan bevestigt: Jezus is ontvangen "van de heilige Geest zonder mannelijk zaad". Theologisch klinkt het zo fraai: Maria altijd maagd, voor, tijdens en na haar zwangerschap; maar het dogma ondervond nogal wat weerstand. Wellicht is dat ook de reden dat er zoveel fantasierijke verhalen in omloop kwamen die getuigen van de waarheid van Maria’s eeuwigdurende maagdelijkheid. In de beeldende kunst van de Middeleeuwen werden de verhalen veelvuldig uitgebeeld. Daarnaast ontwikkelde zich een fantastisch systeem van symboliek om de maagdelijkheid van Maria aan de gelovigen voor te houden en uit te leggen. De kunstwerken brengen ook in beeld waarom Maria wel maagdelijk zwanger móest geraken van diegene die de mensheid zal verlossen.

 zaterdag 4 maart: Van oermoeder en godin naar Maria, de Moeder Gods
Door Desiree Krikhaar

In de voor-christelijke tijd is de vrouw en moeder heel belangrijk. Ook godinnen genieten een grote verering. Wanneer het Christendom zich verspreidt worden de heidense goden en godinnen stap voor stap vervangen door heiligen. Ook aan Maria worden de uiterlijke kenmerken en taken van haar voorgangsters toegedicht. Parallellen in beeld en functie worden in deze lezing toegelicht.

 Dinsdag 23 maart Annunciatie – de Verkondiging aan Maria

Door Desiree Krikhaar

Vol verwondering staat Maria tegenover de engel, die haar verteld dat zij de uitverkorene is om Gods Zoon te baren. Door haar welwillendheid wordt de ongehoorzaamheid van Eva hersteld. Als voorbeeld voor alle jonge vrouwen wordt Maria afgebeeld als een gedienstig, verlegen meisje in een schoon en opgeruimd huis. Oude tijden verdwijnen en een nieuwe tijd breekt aan.

 Donderdag 13 april: Witte donderdag Een zwaard zal uw hart doorboren

Door Desiree Krikhaar

Deze voorspelling betekent niet dat Maria gewelddadig aan haar einde is gekomen. De droevige gebeurtenissen, die zij als moeder van de Zoon van God zal moeten meemaken worden hiermee bedoeld. Dat heeft geleid tot zeer aanschouwelijke en aangrijpende voorstellingen van Maria: met zwaarden in haar hart, met betraande wangen en met haar gestorven Zoon op haar schoot.

 zondag 23 april : Maria’s leven in beeld gebracht aan de hand van het Proto-evangelie van Jakobus

Door Desiree Krikhaar

In de canonieke boeken staat nauwelijks iets over Maria’s leven opgetekend. De behoefte om haar toch te leren kennen is zo groot, dat talrijke legendes en volksvertellingen de hiaten opvullen. Het meest complete verhaal over Maria’s ouders en haar jonge jaren heeft Jakobus geschreven. Al zijn verhalen hebben kunstenaars geïnspireerd tot prachtige schilderingen en beelden.

zaterdag 13 mei: Wonderbaarlijke verschijningen van wonderdoende ikonen

Door Desiree Krikhaar

Het eerste beeld van Maria is door de evangelist Lukas geschilderd. Ontelbare ikonen zijn aan hem toegeschreven. Zij werden op de meest curieuze plaatsen aangetroffen en al die ikonen hebben wonderdoende krachten. Waar zo’n wonderdoende ikoon opduikt stromen de pelgrims toe en worden kerken en kloosters gesticht, waar complete steden uit ontstaan. Alle ikonen, die naar het oerbeeld gemaakt zij hebben dezelfde wonderdoende gaven.

 Donderdag 25 mei: Maria als spiegel voor de levensweg

Door Sanny Bruijns

In het leven van de Bijbelse Maria herkennen we de ervaringen die een mens op zijn of haar levensweg opdoet. Maria laat zien welke weg de Eeuwige met een mens kan gaan en hoe wij mensen met God kunnen leven. Zij is moeder van mensen en moeder van God. In haar godsverbondenheid is ze menselijk. Zij laat zien wat geloven is en dat maakt haar tot een mogelijke spiegel voor onszelf.

Zondag 28 mei. Herman Pleij over Maria

Dinsdag 30 mei: algemene Maria lezing
Door Desiree Krikhaar

 Zondag 18 juni: De familie van Maria
Door Desiree Krikhaar

Op Vaderdag wordt vandaag de complete familie van Maria gepresenteerd. Dat zij uit het geslacht van David stamt en dus illustere koningen onder haar voorouders heeft, weten we uit de Bijbel en Kerstliedjes. Maar dat haar moeder Anna maar liefst drie maal getrouwd was en drie dochters heeft gekregen is minder bekend. En ook Anna heeft volgens de legendes een vader en een moeder, die meer kinderen gezegend zouden zijn geweest. De stamboom is zo uitgebreid, dat zelfs ‘onze’ heilige Servatius familie blijkt te zijn.

 Dinsdag 15 augustus: Maria Hemelvaart
Door Desiree Krikhaar

Aan het einde van haar leven is de Moeder Gods ontslapen. Haar ziel wordt opgehaald door Christus en de apostelen begraven haar lichaam. Drie dagen later blijkt het graf leeg te zijn. De Moeder Gods is ook lichamelijk opgestegen naar de hemel. Zo wordt het Ontslapen in de Oost-christelijke wereld in beeld gebracht.

In het Westen is de ‘Dormitio’ aanleiding geweest voor veel theologische disputen, die pas in 1950 tot het dogma van Maria Tenhemelopneming hebben geleid. In de beeldende kunst heeft de Hemelvaart van Maria echter al een eeuwenlange traditie van haar glorieuze weg naar boven.

 Zondag 20 augustus. De engel in het leven van Maria
Door Desiree Krikhaar

Nog voor haar geboorte speelt de bode van God een belangrijke rol in het leven van Maria: de engel brengt haar ouders tot elkaar. In de tempel voedt de engel Maria dagelijks, hij komt op bezoek om de Geboorte van Jezus aan te kondigen. En aan het einde van haar leven zegt een engel dat Maria afscheid moet nemen van haar aardse bestaan en wordt zij door engelen ten hemel gedragen. En dat is allemaal door kunstenaars in beeld gebracht!

 Lunchlezingen

Donderdag 16 februari. De eerste jaren van Maria

Kunsthistoricus Jean van Tongeren vertelt u over de jeugd van Maria, startend bij de legendes over Maria’s ouders. Aan bod komt het huwelijk van moeder Anna met Joachim en hun verblijf in Zippori Israel en het bezoek van Anna aan de berg Karmel. Hun verblijf in Jerusalem, de Onbevlekte Ontvangenis en hun vermeende huis in Jerusalem, waar de geboorte van Maria heeft plaatsgevonden. We eindigen met de Annunciatie in Nazareth, waarbij de geschiedenis van het huis te Nazareth, beter bekend als het het huisje van Loreto uit de doeken wordt gedaan. 

Donderdag 16 maart: Maria de Moeder Gods

Het concilie van Efeze heeft in 431 de titel Theotokos, vertaald als Moeder Gods, als onveranderlijk aan Maria toegekend. In de Oost-christelijke wereld is deze naam met alle daaraan verbonden koninklijke eigenschappen tot de dag van vandaag geldig. In het Westen zijn langzaam maar zeker het beeld en de benamingen van Maria aan ‘onze’ belevingswereld aangepast. Zij is een toegankelijk Madonna, Onze Lieve Vrouw of Maagd Maria geworden.

 Donderdag 20 april. Kossmann de Jong over de totstandkoming van de tentoonstelling

 Donderdag 18 mei. Desiree Krikhaar: Maria: kerk en koningin

Na de Hemelvaart van Christus blijven Maria en de apostelen verweesd achter. Met Pinksteren reizen de apostelen naar alle windstreken om het Evangelie te verkondigen. Het is dan Maria, die als rots in de branding de kerk bijeen houdt. Nog één keer wordt zij in het Nieuwe Testament genoemd. Zij is de kerk zelf.

Donderdag 15 juni. Mevrouw van Dongen over de Maria mantel in Den Bosch

Ga ook naar info van het museum

 SpL0025

Het jodendom, het christendom en de islam hebben elkaar door de eeuwen heen continu beïnvloed. De heilige boeken van de drie monotheïstische wereldreligies zijn aan elkaar verwant en hebben gemeenschappelijke wortels. Ze zijn gemaakt op het snijvlak van verschillende culturen en religies en leveren een fascinerend samenspel op met prachtige kunstwerken als resultaat. Middeleeuwse handschriften en vroeg gedrukte boeken uit binnen- en buitenland zijn voor de tentoonstelling bijeengebracht om deze schoonheid in beeld te brengen.Ook andere zeer kostbare handschriften uit heel Europa zijn in bruikleen gegeven, waaronder het met goud gedecoreerde Evangelie van Eller uit The British Library in Londen, de kleurrijk geïllustreerde verhalen over de profeten uit de Staatsbibliothek te Berlijn en de veertiende-eeuwse Tanach met opvallende abstracte patronen uit de Kongelige Bibliothek in Kopenhagen.

Ook andere zeer kostbare handschriften uit heel Europa zijn in bruikleen gegeven, waaronder het met goud gedecoreerde Evangelie van Eller uit The British Library in Londen, de kleurrijk geïllustreerde verhalen over de profeten uit de Staatsbibliothek te Berlijn en de veertiende-eeuwse Tanach met opvallende abstracte patronen uit de Kongelige Bibliothek in Kopenhagen.

Het museum zet zich sterk in voor projecten die voor de kerk in ons land grote katechetische waarden hebben. b.v. rond de kerkelijke feestdagen. Een van zijn doelstellingen is om alle basisschoolleerlingen eenmaal in hun "schoolloopbaan" kennis te laten maken met het museum. Door exposities en projecten in regionale musea. (hvd)

1. Inleiding. Museum Catharijneconvent is het nationale museum voor christelijke kunst en cultuur in Nederland. Het wekt en verdiept de interesse van het publiek in christelijk erfgoed, dat cultureel én historisch van groot belang is. Omdat veel christelijk erfgoed zich bevindt in kerken en in andere musea, richt het museum zich niet uitsluitend op de eigen collectie, maar ondersteunt het ook andere partijen bij het beheren van hun verzamelingen buiten de muren van het museum. In die zin is Museum Catharijneconvent meer dan een museum: het is een kenniscentrum en netwerkmuseum met vele partners in binnen- en buitenland.

Terugblik

Om dit brede takenpakket optimaal te ver­wezenlijken zijn in het Beleidsplan 2013-2016 doelstellingen geformuleerd. Eind 2015 blijken die ruimschoots te zijn gehaald. • Het aantal bezoekers steeg naar gemiddeld 97.000 per jaar (doelstelling was 90.000); het basisschoolbezoek verviervoudigde (doelstelling was een verdubbeling).

• Door te programmeren vanuit de eigen collectie, toont het 50% meer voorwerpen uit de eigen collectie dan in de voorgaande periode. Daarnaast investeerde het museum flink in digitale ontsluiting.

• De positie als kenniscentrum is versterkt. De wetenschappelijke activiteiten groeiden sterk, bijvoorbeeld op het gebied van het kerkinterieur (in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), kerken en universiteiten), immaterieel erfgoed, herinneringsverhalen en nieuwe wetenschappelijke standaardwerken. De inhoudelijke staf groeide met 4,5 fte.

Ga ook naar info van het museum